Jakie uprawnienia wynikają z ustawy w sprawie koronawirusa?

Uprawnienia wynikające z ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych

W niedzielę 8 marca 2020 r weszła w życie ustawa w sprawie szczególnych rozwiązań związanych z koronawirusem. Prezydent podpisał ją w sobotę, i tego samego dnia została ona opublikowana w Dzienniku Ustaw. Omawiana ustawa zakłada, że w przypadku skrajnym, gdyby stan epidemii i zagrożenia przekroczył możliwość działania administracji rządowej i samorządów, rząd może określić zagrożony obszar oraz rodzaj stosowanych rozwiązań w tym terenie. Poniżej przedstawiamy Państwu najważniejsze regulacje.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy

W przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko, z powodu COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy za okres nie dłuższy niż 14 dni. Co istotne, zasiłek obejmuje opiekę nad dzieckiem do ukończenia przez nie 8. roku życia, jest przyznawany według zasad i w trybie przewidzianym dla „zwykłych” zasiłków opiekuńczych, okres jego pobierania nie podlega wliczeniu do okresu 60-dniowego rocznego pobierania zasiłku w związku z opieką nad zdrowym dzieckiem do lat 8 w razie braku opieki oraz chorym dzieckiem do ukończenia 14. roku życia.

Zasiłek opiekuńczy – także ten dodatkowy – nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przygotował wzór oświadczenia związanego z dodatkowym zasiłkiem opiekuńczym, który znajdziecie Państwo pod adresem: https://www.zus.pl/wzory-formularzy/zasilki/zasilek-opiekunczy/-/publisher/details/1/oswiadczenie-zas-36/ZAS_36

Praca zdalna

Jednym z najważniejszych punktów ustawy jest art. 3, który stanowi, iż pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna). Ustawodawca nie określa jednak przez jaki czas oznaczony może mieć miejsce praca zdalna, przy czym mieć należy na uwadze, iż przepis ten traci moc po 180 dniach od ogłoszenia tj. 4 września 2020 r.

Praca zdalna to zasadniczo jedynie inne miejsce wykonywania pracy, nie wpływa na wysokość wynagrodzenia pracownika, sama w sobie nie zmienia również nic w zakresie rozkładów czasu pracy. Przepisy ustawy nie odwołują się do warunków mieszkaniowych lub rodzinnych pracownika przy polecaniu pracy zdalnej, jednak w przypadku zgłoszenia przez pracownika braku możliwości świadczenia pracy w miejscu zamieszkania, pracodawca powinien wyznaczyć pracownikowi inne miejsce wykonywania pracy zdalnej.

Pracodawca nie może zlecić pracownikowi wykonywania określonej pracy bez zapewnienia mu niezbędnych do tego narzędzi. Nie można nakazać pracownikowi użytkowania jego prywatnego sprzętu komputerowego. Koszty pracy ponosi pracodawca i nie może w ten sposób przerzucać ich na pracownika.

Przestój spowodowany zamknięciem zakładu pracy a wynagrodzenie

Należy uznać, że konieczność zamknięcia zakładu pracy w celu przeciwdziałania koronawirusowi będzie przyczyną dotyczącą pracodawcy – mimo że będzie to przyczyna niezawiniona przez pracodawcę. Wobec tego za okres niemożności świadczenia pracy w związku z taką sytuacją pracownikowi przysługuje wynagrodzenie:

1. wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną (dotyczy to pracowników wynagradzanych w stałej stawce godzinowej lub w stałej stawce miesięcznej – otrzymają swoje zwykłe wynagrodzenie wraz ze stałymi dodatkami do niego)
2. jeżeli stały składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – pracownikowi przysługuje 60% wynagrodzenia (przede wszystkim wynagrodzenie akordowe i prowizyjne, jak też zmienne premie).

W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.

Podróże służbowe wobec zagrożenia koronawirusem

Pracownik, którego pracodawca wysyła w delegację (wyjazd służbowy) w rejony zagrożone koronawirusem, może odmówić wykonania takiego polecenia ze względu na bezpośrednie zagrożenie swojego życia lub zdrowia oraz ryzyko rozprzestrzenienia choroby w kraju, tzn. narażenie na niebezpieczeństwo innych osób.

Dla pracodawcy i pracownika przy podejmowaniu decyzji dotyczących wyjazdu służbowego w rejony zagrożone powinny być wiążące zalecenia, komunikaty właściwych organów państwowych, w szczególności Państwowej Inspekcji Sanitarnej, czy Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Kwarantanna pracownika

Pracownik objęty kwarantanną traktowany jest jako osoba niezdolna do pracy nawet wówczas, gdy nie zachoruje. W tym czasie pracodawca nie powinien tej osobie zlecać pracy zdalnej.

Państwowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny może wydać decyzję o poddaniu kwarantannie lub izolacji osoby przebywającej na terytorium RP, jeśli jest ona zakażona, chora na chorobę zakaźną albo podejrzana o zakażenie lub chorobę zakaźną lub miała styczność ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego.

Decyzja inspektora sanitarnego stanowi podstawę do wypłaty świadczeń z tytułu choroby na ogólnych zasadach. Zatem za czas nieobecności w pracy z powodu kwarantanny lub izolacji przysługuje wynagrodzenie za czas choroby lub zasiłek chorobowy, wypłacane przez płatnika składek lub Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Decyzja może być dostarczona do pracodawcy bądź do placówki ZUS po okresie kwarantanny lub izolacji.

Obowiązkowa hospitalizacja lub kwarantanna

Ustawodawca postanowił, iż w celu zapobiegania szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych, osoby chore na chorobę zakaźną albo osoby podejrzane o zachorowanie na chorobę zakaźną mogą podlegać obowiązkowej hospitalizacji, natomiast osoby zdrowe, które pozostawały w styczności z osobami chorymi na choroby zakaźne podlegają obowiązkowej kwarantannie lub nadzorowi epidemiologicznemu, jeżeli tak postanowią organy inspekcji sanitarnej przez okres nie dłuższy niż 21 dni, licząc od ostatniego dnia styczności. Co ważne Obowiązkowa kwarantanna lub nadzór epidemiologiczny, o których mowa w ust. 2, mogą być stosowane wobec tej samej osoby więcej niż raz, do czasu stwierdzenia braku zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego.

Ponadto od niedzieli 8 marca obowiązują też dwa rozporządzenia ministra zdrowia z 7 marca:

• w sprawie wykazu chorób powodujących powstanie obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego oraz okresu obowiązkowej kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego:
• w sprawie wykazu chorób powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji.

Za ich sprawą osoby podejrzane o zarażenie koronawirusem mogą być poddawani hospitalizacji i kwarantannie.